Vacuümglas in de timmerindustrie: van monument tot maatwerkprestatie

Vacuümglas (VIG) combineert de isolatiewaarde van drievoudig glas met de dikte en het gewicht van (dun) enkelglas. Dat maakt het een gamechanger voor houten kozijnen, restauratie en nieuwbouw met slanke detaillering. In dit artikel: het probleem (energie-eisen vs. erfgoed en slanke kozijnen), de oplossing (VIG-technologie, prestaties en normen), praktijkvoorbeelden en stappenplan, risico’s/aandachtspunten, en een korte conclusie. Bronnen en actuele richtlijnen zijn gelinkt/citeerd.

Intro: waarom vacuümglas nu relevant is

De lat voor energieprestaties ligt hoger dan ooit, terwijl opdrachtgevers—zeker bij restauratie en binnenstedelijke projecten—de originele aanblik en slanke detaillering willen behouden. Klassiek HR++ of triple past bouwkundig vaak niet in bestaande houten sponningen, óf verstoort het aanzicht. Vacuümglas biedt hier precies de ontbrekende schakel: extreem lage U-waardes in een totaalopbouw vanaf ~6,7–10 mm, geschikt voor inlijmen of traditioneel beglazen in houten kozijnen. Actuele productlijnen halen Ug ≈ 0,7 W/m²K (type-afhankelijk zelfs lager in center-pane), met aantoonbare akoestische winst in dunne profielen. FINEO by AGCsource.thenbs.comResearchGate

Het probleem: energie-eisen vs. erfgoed en slanke houten kozijnen

• Beperkte sponningsdiepte in historische of ranke houten kozijnen laat weinig ruimte voor 24–36 mm isolatieglas.

• Erfgoedwaarden beperken profielwijzigingen of zichtbare moderne details (roedes/spacers). Gemeenten hanteren het RCE-afwegingskader voor verduurzaming van monumenten: uitgangspunt is maatregelen met minimale aantasting van monumentale waarden. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

• Gewicht en scharnierbelasting: triple glas vergroot gewicht en slijtage; glasdikte en ruitafmetingen beïnvloeden ook windlast en doorbuiging.

• Subsidies en regelgeving verschuiven naar prestaties: de ISDE stimuleert hoog-isolerend glas (HR++/triple) en kent geregistreerde meldcodes; sommige VIG-producten vallen onder HR++-categorie als ze aan de prestatie-eisen voldoen. RVO.nl+1

De oplossing: hoe vacuümglas werkt

Wat is VIG? Twee glasbladen met een micro-vacuümspouw (~0,1–0,3 mm), mechanisch op afstand gehouden door micro-pilaren. De rand is hermetisch verzegeld (glas/soldeer of metaal/flexseal) en een “getter” vangt restgassen af om het vacuüm jarenlang te borgen. De technologie is vastgelegd in ISO 19916-1 (specificaties en prestaties) en ISO 19916-3 (testen bij temperatuursverschil); in Europa is er sinds 2024 ook EAD 300021-00-0404 voor (laminated) VIG als beoordelingskader. Iteh Standardsstandardsdevelopment.bsigroup.comeota.eu

Prestaties in praktijk:

• Thermisch: huidige VIG-oplossingen halen Ug ≈ 0,7 W/m²K in zeer dunne opbouw; center-pane waarden van geavanceerde varianten komen nog lager (laboratorium/ift-certificering). Let op: U_g ≠ U_window; randeffecten verhogen de totale U-waarde van het complete raam. Fineo Glass –Vacuum Glazing UKenclos.com

• Akoestiek: speciale VIG-varianten rapporteren Rw ~ 39 dB in slanke opbouw—relevant voor drukke stadsstraten—en presteren t.o.v. conventioneel dubbel glas bij dezelfde inbouwdiepte merkbaar beter. source.thenbs.com

• Dikte/gewicht: opbouw vanaf ca. 6,7–10 mm (product- en uitvoeringafhankelijk) maakt retrofitting in houten kozijnen haalbaar zonder zwaar verzwaard beslag. FINEO by AGC

Waarom dit uitmaakt voor de timmerindustrie: VIG koppelt prestatie aan detaillering: slanke sponningen, klassieke profileringen en smalle stijlen blijven mogelijk, terwijl je BENG/EPC-doelen en comfort levert. Voor restauratie bestaan “heritage” varianten met monumentaal glasbeeld of zelfs laminering van een restauratieruit vóór het VIG (look & feel van oud glas met de prestaties van VIG). FINEO by AGC

Praktijkvoorbeelden & toepasbare lessen

Case Amsterdam (rechtbank/restauratie): In Amsterdam is bij een historisch gerechtsgebouw vacuümglas toegepast waarbij de originele houten frames behouden bleven en tegelijk thermische én akoestische prestaties sterk zijn verbeterd—een typisch voorbeeld van “prestatie zonder profielverlies”. FINEO by AGC

Monumenten & image-behoud: Diverse heritage-lijnen bieden passende structuren (“Traditional”, “Classic” e.d.) en kunnen waar nodig gelamineerd worden om het oude golvende beeld te benaderen. Gemeenten en monumentencommissies vragen dit geregeld; lokale regelingen erkennen soms de meerkosten van laminaat-oplossingen bovenop VIG. FINEO by AGCLokale Regelgeving

Subsidie-realiteit (NL): In het RVO-meldregister staan vacuümglasproducten onder HR++-meldcodes met bijbehorende ISDE-bedragen (ook voor monumentale woningen). Dit bevestigt de subsidiabiliteit wanneer de prestatie-eisen worden gehaald en de aanvraag aan alle voorwaarden voldoet. RVO.nl

Stappenplan

1. Vooronderzoek & vergunning/plicht

   • Check monumentenstatus en pas het RCE-afwegingskader toe; stem vroegtijdig af met vergunningverlener (Omgevingsloket) over glasbeeld en detaillering. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

2. Opname houten kozijnen

   • Meet sponningsdiepte en rugvulling exact; controleer houtrot, hoekverbindingen, glaslatten/stopverf, en draagcapaciteit hang- en sluitwerk.

3. Specificatie in bestek

   • Vraag Ug gemeten volgens EN 674 (of gelijkwaardig) en verwijs naar ISO 19916 voor product/duurzaamheid. Eis testrapport van erkend lab (bijv. ift Rosenheim) en geef minimale Rw-eisen op voor stedelijke locaties. BengglasIteh Standards

4. Detailering randzone

   • Respecteer set-back en afdichtingsdiepte voor de randafdichting (bij VIG is randoverdracht cruciaal). Gebruik compatibele kit (vaak neutrale siliconen of PS/PU volgens leveranciersadvies) en plaats correcte steun- en afstandsblokjes. Edgetech

5. Mock-up & proefplaatsing

   • Beoordeel pilaren-zichtbaarheid en randbeeld met opdrachtgever/erfgoed. Leg akkoord vast (foto’s/monsters). Dynamic Fenestration

6. Productie & montage

   • Beperk spanning in het glas: vlakke oplegging, geen puntlasten op pilaren, toleranties uit bestek bewaken (vlakheid/bow—let op ISO-notities). Vacuum Glass

7. Oplevering & beheer

   • Instrueer bewoners/beheerder over externe condensatie (normaal verschijnsel bij zeer goed isolerende buitenruit). Plan nazorg/inspectie. Gowercroft Timber Windows

Risico’s en aandachtspunten

• Randafdichting & levensduur
  De rand is de kwetsbaarste schakel (thermisch en duurzaam). Nieuwe flexibele seals verminderen thermische spanningen; volg productrichtlijnen en bewaak set-back/achtervulling. Vraag om duurzaamheidstests conform ISO 19916-3 en/of leveranciers-duurzaamheidsrichtlijnen. ScienceDirectstandardsdevelopment.bsigroup.comNREL

• Randeffecten op U-waarde
  Center-pane Ug’s zijn indrukwekkend, maar U_window wordt mede bepaald door de randzone en het kozijnmateriaal. Maak dit expliciet in je prestatieafspraken met de opdrachtgever. enclos.com

• Pilaren en esthetiek
  Micro-pilaren kunnen in bepaalde lichtcondities zichtbaar zijn; plan mock-ups. Sommige systemen hebben onzichtbare evacuatiepoorten en slanke randen, wat het zicht verbetert—maak hier, zeker bij monumenten, een bewuste keuze. FINEO by AGC

• Externe condensatie
  Juist omdat de buitenruit koud blijft, kan ’s ochtends buitenzijde-condens optreden; dat is géén glasfout maar fysica. Manage verwachtingen. Gowercroft Timber Windows

• Afmetingen en windbelasting
  Let op maximale ruitmaten per leverancier en controleer windlastberekeningen voor slanke stijlen/regellijsten. VIG-gedrag onder windlast is onderzocht; stem glasdikte en pilaren-raster af op situatiewind. sys3.co.ukSpringerLink

• Vergunning & beeldkwaliteit
  Bij rijks- en gemeentelijke monumenten weegt het zicht op ‘oud glas’ zwaar. Overweeg heritage-laminaten (monumentaal beeld vóór het VIG) als dit is voorgeschreven door de commissie. FINEO by AGC

• Financieel & subsidie
  Controleer ISDE-voorwaarden voor glas (HR++/triple) en gebruik de RVO-meldcodes van het gekozen VIG-product; bedragen en categorie kunnen wijzigen—check altijd het actuele register. RVO.nl

Conclusie

Voor timmerfabrieken en gevelrenovateurs is vacuümglas een strategisch gereedschap: je levert top-isolatie en akoestiek in slanke houten kozijnen, behoudt erfgoedwaarden en voorkomt zware profielaanpassingen. Met de juiste specificaties (ISO 19916/EAD, ift-rapporten), detailering van de randzone, en vroegtijdige afstemming met monumentenzorg koppel je prestatie, esthetiek en uitvoerbaarheid—precies waar de markt (woningcorporaties, VvE’s, beheerders, architecten) om vraagt. En met het RVO-meldregister is ook de subsidiabiliteit in Nederland concreet te maken. Iteh Standardseota.euRVO.nl

FAQ

Wat is vacuümglas (VIG)?
Een ruit met twee glasbladen, een vacuümspouw (~0,1–0,3 mm) en micro-pilaren; daardoor wordt convectie praktisch geëlimineerd en daalt de Ug sterk. Vastgelegd in ISO 19916. Iteh Standards

Hoe verhoudt VIG zich tot triple glas?
Thermisch vergelijkbaar (Ug ~ 0,7 W/m²K; sommige varianten lager in center-pane), maar veel dunner en lichter. Let wel: het complete raam (U_window) hangt ook af van rand en kozijn. Fineo Glass –enclos.com

Is VIG geschikt voor monumenten?
Ja—juist daar, door de geringe dikte en heritage-afwerkingen/laminaten. Afstemming met vergunningverlener blijft nodig; RCE-afwegingskader biedt houvast. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Hoe is de geluidsisolatie?
Speciale VIG-varianten halen circa Rw ~ 39 dB in slanke opbouw (productafhankelijk). source.thenbs.com

Zijn pilaren zichtbaar?
Meestal subtiel. Beoordeel altijd een mock-up; sommige systemen hebben bovendien onzichtbare evacuatiepoorten en slanke randen. FINEO by AGC

Ontstaat er condens?
Buitenzijde-condens kan optreden bij hoge buitvocht en zeer goede isolatie; dat is normaal gedrag. Gowercroft Timber Windows

Welke normen en testen moet ik eisen in het bestek?
Verwijs naar ISO 19916-1/-3 en vraag Ug volgens EN 674 + derde-partij test (bv. ift Rosenheim). Voor CE/ETA-route is EAD 300021-00-0404 (2024) relevant. Iteh Standardsstandardsdevelopment.bsigroup.comBengglaseota.eu

Is er subsidie in NL?
Ja, via ISDE (HR++/triple-categorie). Controleer of het gekozen VIG in het RVO-meldregister staat en voldoe aan de voorwaarden. RVO.nl